หลักการและเหตุผล
ในปัจจุบันการแพทย์แผนไทยได้เข้ามามีบทบาทด้านสุขภาพและชีวิตประจำวัน ของประชาชนมาก
ยิ่งขึ้น จากการ สะสมประสบการณ์และองค์ความรู้ ซึ่งได้ถ่ายทอดต่อกันมาตามแบบแผนและเอกลักษณ์ไทย
อาทิ เช่น การนวดไทยแบบราชสำนัก การนวดไทยแบบเชลยศักดิ์ การนวดฝ่าเท้า การอบและประคบสมุนไพร
ซึ่งได้ผ่านการประมวลผลและพัฒนา อย่างต่อเนื่อง เพื่อสนับสนุนการพัฒนาและสืบทอดความรู้กลวิธีการดูแล
รักษาสุขภาพแบบการแพทย์แผนไทยให้ดำเนินการไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ ได้มาตรฐาน เป็นที่ยอมรับและ
เป็นทางเลือกใหม่ด้านสุขภาพของประชาชนทุกสาขาอาชีพ
เท้านอกจากจะเป็นพาหนะในการเดินทางคู่ชีพที่สำคัญสำหรับทุกคนแล้ว ยังเป็นจุดศูนย์รวมประสาท
ทุกส่วนในร่างกายที่สามารถบ่งบอกภาวะสุขภาพของเจ้าของได้อีกด้วย บริเวณฝ่าเท้าของมนุษย์นั้น มี
เส้นประสาทที่เชื่อมต่อไปยังจุดต่างๆ ทั้งร่างกาย ตั้งแต่สมองเรื่อยมาจนถึงเท้า เมื่อตั้งฝ่าเท้าขึ้นให้ตรงก็จะ
เปรียบเสมือนร่างกายของมนุษย์ ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 ส่วน คือ ส่วนศีรษะ ส่วนทรวงอก ส่วนช่องท้อง และ
บริเวณเชิงกราน ในปัจจุบันการนวดเท้าได้พัฒนาและก้าวหน้าเป็นอย่างมาก ในด้านการดูแลรักษาสุขภาพ
แพทย์ได้ศึกษาและพบว่าด้านสุขภาพส่วนใหญ่เกิดจากความเครียด ดังนั้น การนวดเท้าจึงเป็นอีกวิธีหนึ่งในการ
ผ่อนคลายความเครียด และบำรุงการไหลเวียนของโลหิตด้วยวิธีธรรมชาติ โดยมีรูปแบบการนวดอยู่ 2 รูปแบบ
หลักๆคือ รูปแบบการนวดเท้าแบบไทย ที่เรียกว่า “การนวดเพื่อสุขภาพ” และรูปแบบการนวดเท้าแบบจีนที่
เรียกว่า “การนวดกดจุดสะท้อนเท้า” เพื่อลดการอยากบุหรี่
วัตถุประสงค์
- เพื่อลดจำนวนผู้สูบบุหรี่ในชุมชน ร้อยละ 80
- เพื่อสร้างแกนนำ ในการนวดกดจุดสะท้อนฝ่าเท้าเพื่อลดความอยากบุหรี่
แนวคิด
เนื่องจากคนในชุมชนมีการบริโภคยาสูบเป็นจำนวนเยอะ ซึ่งเราได้นำศาสตร์การแพทย์แผนไทย
เข้ามาประยุกต์ใช้ในการลดความอยากที่จะสูบบุหรี่ แต่เนื่องด้วยเจ้าหน้าที่ ของเรามีจำนวนไม่เพียงพอ
ต่อความต้องการของผู้ที่จะมาใช้บริการ เราจึงมีการสร้างบุคคลในครอบครัวเข้ามาอบรมเพื่อกดจุดลดความ
อยากบุหรี่
วิธีการใช้นวัตกรรม
1.รับสมัครผู้ที่ต้องการเลิก บุหรี่ด้วยความสมัครใจ
2.มีการประเมิน สุขภาพของผู้เข้าร่วม
3.จะมีการนวดโดยแพทย์แผนไทยในรุ่นแรก
4.จะมีการสร้างแกนนำหรือบุคคลในครอบครัวในการอบรมนวดกดจุด
5.จะมีการติดตามการนวด ตลอดระยะเวลา 3 เดือน และ 6 เดือน
การประเมินผลการใช้นวัตกรรม
หลังจากการเริ่มใช้นวัตกรรมในชุมชน ชุมชนบ้านท่าโกมีการใช้การนวดกดจุดเพื่อลดความอยาก
บุหรี่ในชุมชน มีประชาชนเข้าร่วมเพิ่มมากขึ้นทุกปี โดยในปี 2564 มีประชาชน เข้าร่วมถึง 278 คน
กิจกรรมที่ 1 เวทีประชาคมเพื่อคืนข้อมูลปัญหาเรื่องบุหรี่/ยาสูบในชุมชนผลผลิต : ประชาชน
100 คน ในหมู่บ้าน รับทราบปัญหาและตระหนักถึง ความสำคัญของการควบคุมบุหรี่ในชุมชน
การนำนวัตกรรมไปใช้ประโยชน์
ร่วมกำหนดมาตรการชุมชนปลอดบุหรี่/ยาสูบในชุมชน โดยมีการจัดแสดงป้ายในศาลาประจำหมู่บ้าน
ผลผลิต :
1. มีมาตรการชุมชนเพื่อป้องกันและควบคุมบุหรี่ในชุมชนที่ประชาชนเห็นชอบ
ร่วมกัน จำนวน 12 มาตรการ
- ร้านค้าปฏิบัติตามมาตรการชุมชน จำนวน 8 ร้าน
มาตรการ ร้านค้า - ไม่ขายบุหรี่/ยาเส้นให้กับผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี
- ไม่ยินยอมให้ผู้ที่มีอายุ ต่ำกว่า 18 ปี ขายบุหรี่/ยาเส้น
- ไม่แบ่งขายบุหรี่
- ไม่ตั้งโชว์หรือแสดงบุหรี่/ยาเส้นให้ผู้ซื้อมองเห็น
มาตรการ งานบวช งานแต่ง งานศพ และงานพิธีการต่างๆ ในพื้นที่ - ขอความร่วมมือให้พิธีกรประกาศเจตนาในการคุ้มครองสุขภาพผู้ไม่สูบบุหรี่ ในอาคารจัดเลี้ยง
หรือเจ้าบ้านงานแสดงป้ายงานเลี้ยงปลอดบุหรี่ ในอาคาร เต็นท์ จัดเลี้ยง - ไม่ยินยอมให้มีการขายบุหรี่ สุรา ในบริเวณงาน
มาตรการในวัด ศาลา/อาคารประชุมหมู่บ้าน - หมู่บ้านจะต้องแสดงป้ายคำเตือนห้ามสูบบุหรี่ใน วัด ศาลาประชุมหมู่บ้าน หรือ สถานที่
ประชุมในพื้นที่ - ไม่สูบบุหรี่ในบริเวณวัด ในศาลา/อาคารประชุมหมู่บ้าน
- หมู่บ้านจะต้องแสดงป้ายบริเวณสูบบุหรี่ตามความเหมาะสม
มาตรการทางสังคม - หมู่บ้านยกย่องเชิดชูเกียรติกับคนที่ปฏิบัติตามกติกาชุมชน และ จัดทำบุคคลต้นแบบด้านการ
เลิกบุหรี่ ด้านการไม่สูบบุหรี่ ครอบครัวไม่สูบบุหรี่ และเยาวชนต้นแบบด้านการไม่สูบบุหรี่ - หมู่บ้านจะประสานความร่วมมือทำบันทึกข้อตกลงกับกลุ่มต่างๆที่มีอยู่ในหมู่บ้านเพื่อสนับสนุน
สมาชิกของกลุ่มให้มีสิทธิและสวัสดิการต่างๆแตกต่างจากครอบครัวที่สมาชิกสูบบุหรี่ - ประชาชนในหมู่บ้านจะร่วมมือกันแจ้งเตือน และยึดถือปฏิบัติโดยเคร่งครัด
บันไดขั้นที่ 3 ผลลัพธ์ : เกิดกลไกติดตามและเฝ้าระวังการปฏิบัติตามกติกา/มาตรการช่วยเลิก
กิจกรรมที่ 1 รณรงค์ชุมชนปลอดบุหรี่
ผลผลิต 1 ป้ายรณรงค์ ในสถานที่ห้ามสูบบุหรี่/ยาสูบในสถานที่สาธารณะ จำนวน 3 แห่ง ได้แก่
1) ศาลาประจำหมู่บ้าน 2) ศาลาประจำโรงเรียน และ 3) สำนักสงฆ์ถ้ำทองมา
ผลผลิตที่ 2 ป้ายและรณรงค์ห้ามสูบบุหรี่/ยาสูบใน 1) งานศพ 2) งานบุญขึ้นบ้านใหม่ 3)งาน
แต่งงาน และ 4) งานบวช
ผลผลิตที่ 3 ครัวเรือนปลอดบุหรี่ ที่ได้รับการประเมินจากคณะกรรมการ ในช่วงระยะเวลา 6 เดือน จำนวน
70 ครัวเรือน
ผลผลิต 4 ร้านค้าร้านชำ ต้นแบบยินดีปฏิบัติตามกติกาชุมชนปลอดบุหรี่ จำนวน 8 ร้าน
