หัวข้อ: นวัตกรรม “3ส. 3สไตล์”

• สาขา: ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ
• ประจำปี: พุทธศักราช 2568
• เจ้าของผลงาน: นางสาวจิราพร พรพุทรเจ้า
• ตำแหน่ง: อสม. ดีเด่นระดับเขต
• จังหวัด: นครนายก

ชื่อนวัตกรรม: 3ส. 3สไตล์

• ชื่อเจ้าของผลงาน: นางสาวจิราพร พรพุทรเจ้า, อสม. ดีเด่นระดับเขต, จังหวัดนครนายก
• ประเภทนวัตกรรม: นวัตกรรมการบริการ (Service Innovation) (มีการใช้ผลิตภัณฑ์ร่วมด้วย)
• ที่มาและความสำคัญ:
  • เป็นการผสมผสานภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพกับทรัพยากรในท้องถิ่น (ต้นไม้, ส้มโอ, ตะไคร้, มะกรูด) ของจังหวัดนครนายก
  • แบ่งเป็น 3 ส่วน (3ส.):
    • ส.1 สลายข้อติด ด้วยไม้กายสิทธิ์
    • ส.2 สมุนไพรอโรมา
    • ส.3 สเปรย์วิเศษ

ส.1 สลายข้อติด ด้วยไม้กายสิทธิ์

• ที่มา: ดัดแปลงไม้พลองออกกำลังกายของผู้สูงอายุในชมรมผู้สูงอายุตำบลเขาเพิ่ม (จ.นครนายก) หลังพบปัญหาสูงอายุไหล่ติด ปวดกล้ามเนื้อ ไม้เดิมยาวและพกพาลำบาก
• วัสดุ: ไม้ไผ่ในหมู่บ้าน (ต้นทุนต่ำ ทำเองได้)
• ประโยชน์: ยืดเหยียดกล้ามเนื้อ ลดตะคริว เหน็บชา ลดอาการข้อติด ปวดกล้ามเนื้อ
• กลุ่มเป้าหมาย: ผู้สูงอายุในชมรมฯ, ขยายผลสู่ผู้ป่วยติดเตียง (ปรึกษานักกายภาพบำบัด โรงพยาบาลบ้านนา)
• วัตถุประสงค์: ยืดเหยียดกล้ามเนื้อ ลดข้อติด ลดเจ็บปวด เสริมสร้างการออกกำลังกาย ลดใช้ยาแผนปัจจุบัน
• ขั้นตอน: (มีรายละเอียดการทำไม้กายสิทธิ์จากไม้ไผ่ เชือก สายยาง)
• ผลการดำเนินงาน (ทดลอง 1 เดือน กลุ่มตัวอย่าง 10 คน): อาการไหล่ติดดีขึ้น (90%), ปวดเอว/หลังน้อยลง (80%), ปวดขาลดลง/ข้อสะโพกติดน้อยลง (70%)

ส.2 สมุนไพรอโรมา

• ที่มา: ปัญหาไข้เลือดออกระบาดในหมู่บ้าน (ปี 2566 มีผู้ป่วย 3 คน รวมถึงสมาชิกชมรมผู้สูงอายุ) สมาชิกชมรมเขาเพิ่มเติมรักษ์ (ต.เขาเพิ่ม) จึงใช้ความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นและสมุนไพรในพื้นที่ทำผลิตภัณฑ์ป้องกันยุง
• วัสดุ: เปลือกส้มโอ, ตะไคร้หอม, ผิวมะกรูด (ตากแห้ง)
• ประโยชน์: ไล่ยุง, กลิ่นหอมผ่อนคลาย, ป้องกันกลิ่นอับ
• วัตถุประสงค์: ป้องกันไข้เลือดออก, ป้องกันยุงลายในบ้านและมุมอับ
• ขั้นตอน: ผสมส่วนผสม บรรจุถุงผ้า นำไปแขวนตามจุดต่างๆ (ใช้ได้ประมาณ 2 สัปดาห์)
• ผลการดำเนินงาน (ทดลอง 20 ครัวเรือน): ยุงลายลดลง/ไม่มี (100%), กลิ่นหอมผ่อนคลาย (85%), ลดกลิ่นอับ (75%)
• การขยายผล: ครัวเรือนอื่นสนใจผลิตใช้เอง, ชาวบ้านนำเปลือกส้มโอมาให้ที่ รพ.สต.บ้านเขาเพิ่ม เพื่อทำนวัตกรรม เป็นการใช้ทรัพยากรท้องถิ่นคุ้มค่า

ส.3 สเปรย์วิเศษ

• ที่มา: ต่อยอดจากสมุนไพรอโรมา เพื่อให้พกพาได้สะดวก เนื่องจากคนในหมู่บ้านเขาเพิ่ม (ต.เขาเพิ่ม) ส่วนใหญ่ทำเกษตรกรรม (สวนผลไม้) เจอปัญหายุงกัดในสวน
• วัสดุ: ผิวเปลือกส้มโอสด, ตะไคร้หอมสด, (การบูร), แอลกอฮอล์ 70%
• ขั้นตอน: ผสมวัตถุดิบ หมักในแอลกอฮอล์ 7 วัน กรองใส่ขวดสเปรย์
• ปรึกษา: เภสัชกรและแพทย์แผนไทย โรงพยาบาลบ้านนา
• วัตถุประสงค์: ลดอัตราการเกิดไข้เลือดออก, ใช้ทรัพยากรท้องถิ่นให้เกิดประโยชน์
• วิธีการใช้: ป้องกันยุงได้ประมาณ 2 ชั่วโมง (รัศมี 50 ซม.) อายุใช้งาน 1 เดือน เน้นฉีดพ่นเสื้อผ้า รอบบ้าน มุมอับ (ไม่แนะนำฉีดผิวหนังโดยตรง โดยเฉพาะในเด็ก) เหมาะกับเกษตรกรเข้าสวน
• ผลการดำเนินงาน (ทดลอง 10 คน): ป้องกันยุงได้ (100%), ไม่พบอาการแพ้ (ฉีดเสื้อผ้า/รอบบ้าน) (100%)

ผลการดำเนินงานรวม/ประโยชน์ และ ปัจจัยความสำเร็จ/โอกาสพัฒนา

• ประโยชน์: ถ่ายทอดความรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในชมรม อสม./ผู้สูงอายุ ตำบลเขาเพิ่ม, ดูแลสุขภาพคนในชุมชน, ได้รับงบสนับสนุนจากกองทุนหลักประกันสุขภาพตำบลเขาเพิ่ม, เกิดเครือข่ายภูมิปัญญาท้องถิ่นฯ
• ปัจจัยความสำเร็จ: เป้าหมายชัดเจน, การเรียนรู้, ความคิดสร้างสรรค์, การสื่อสาร, การมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย (ในพื้นที่ ต.เขาเพิ่ม อ.บ้านนา จ.นครนายก)
• โอกาสพัฒนา: อบรม อสม. ทั้งตำบล, พัฒนางานร่วมกับชมรมต่างๆ/รพ.สต., ต่อยอดสร้างรายได้, จัดตั้งศูนย์สาธิตฯ ที่ ต.เขาเพิ่ม, ทำสื่อออนไลน์, พัฒนาสู่หมู่บ้านรอบรู้ฯ

นวัตกรรม “3ส. 3สไตล์” เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพที่พัฒนาขึ้นโดย นางสาวจิราพร พรพุทรเจ้า, อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ดีเด่นระดับเขต จากจังหวัดนครนายก ประเทศไทย นวัตกรรมนี้ริเริ่มและดำเนินการในพื้นที่ ตำบลเขาเพิ่ม อำเภอบ้านนา จังหวัดนครนายก โดยมีการประสานงานกับชมรมผู้สูงอายุตำบลเขาเพิ่ม, ชมรมเขาเพิ่มเติมรักษ์, โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านเขาเพิ่ม (รพ.สต.บ้านเขาเพิ่ม) และได้รับการสนับสนุนจากกองทุนหลักประกันสุขภาพตำบลเขาเพิ่ม รวมถึงปรึกษาผู้เชี่ยวชาญจากโรงพยาบาลบ้านนา นวัตกรรมนี้ใช้ทรัพยากรท้องถิ่นของจังหวัดนครนายก เช่น ไม้ไผ่ ส้มโอ ตะไคร้ มะกรูด มาพัฒนาเป็น 1) ไม้กายสิทธิ์สำหรับผู้สูงอายุและผู้ป่วย 2) สมุนไพรอโรมาไล่ยุง และ 3) สเปรย์สมุนไพรไล่ยุงแบบพกพา เพื่อส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรคในชุมชนตำบลเขาเพิ่ม