1. ชื่อนวัตกรรม “หนองกระเจ็ด Model”
2. ประเภทนวัตกรรม (จำแนกตามเป้าหมาย) นวัตกรรมกระบวนการ (process innovation)
3. สาขาที่ประกวด สาขาการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชน
4. จังหวัด เพชรบุรี
5. อสม.ดีเด่นระดับ ภาค
6. ข้อมูลส่วนตัว
   • ชื่อ นางละมัย ศรีจันทร์
   • ที่อยู่ 18 หมู่ 6 ต.หนองกระเจ็ด อ.บ้านลาด จ.เพชรบุรี
   • อาชีพ เกษตรกร
   • สถานภาพ สมรส
   • ระดับการศึกษา ประกาศนียบัตรชั้นสูง สาขาเกษตรศาสตร์
   • ระยะเวลาเป็น อสม. 22 ปี
   • คติในการทำงาน ทำวันนี้ให้ดีที่สุด
7. ที่มาและความสำคัญของการสร้างนวัตกรรมปัญหาการใช้สารเสพติดในชุมชนในปัจจุบันนับเป็นปัญหาทางสังคมที่นับวันยิ่งทวีความรุนแรงมากขึ้น ก่อให้เกิดผลกระทบทั้งในครอบครัว ชุมชน สังคมและประเทศชาติ การป้องกันและแก้ไขปัญหาดังกล่าวที่ไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ อาจนำไปสู่ปัญหาทางสังคมในชุมชนตามมาอีกมากมาย ฉะนั้นการมีส่วนร่วมของชุมชนในการต่อสู้กับปัญหาการแพร่ระบาดของสารเสพติดจึงเป็นสิ่งที่มีความสำคัญอย่างยิ่งนวัตกรรมนี้เป็นนวัตกรรมกระบวนการที่เกิดจากการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วน ได้แก่ อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) ผู้นำชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ผู้ป่วยยาเสพติด ครอบครัวผู้ป่วย และประชาชนในชุมชนหนองกระเจ็ดที่มีส่วนร่วมในการวิเคราะห์สภาพปัญหา ร่วมกันกำหนดมาตรการและดำเนินการป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชน จนปัญหายาเสพติดมีความรุนแรงลดลง การมีส่วนร่วมของชุมชนเป็นสิ่งจำเป็นที่จะต้องพัฒนาให้เข้มแข็งและกระทําอย่างต่อเนื่องเพื่อความยั่งยืน
8. วัตถุประสงค์เพื่อใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชน ในตำบลหนองกระเจ็ด อำเภอบ้านลาด จังหวัดเพชรบุรี

นวัตกรรมสุขภาพภาคประชาชน ประจำปี พ.ศ. 2567

5. ขั้นตอนการดำเนินงานกระบวนการทำงานเพื่อป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชนหนองกระเจ็ด มีดังนี้
   1. ร่วมคัดกรองและช่วยเหลือชุมชนให้พ้นภัยยาเสพติด เป็นผู้นำในการเฝ้าระวัง เช่นสอดส่องพฤติกรรมของประชาชน ส่งเสริมการสร้างเครือข่ายชุมชน
   2. ช่วยเหลือด้านการบำบัดผู้ป่วยยาเสพติดในชุมชน โดยแบ่งกลุ่มเป้าหมายออกเป็น 3 กลุ่ม ดังนี้
      • ผู้ป่วยกลุ่มสีเขียว (ผู้ใช้) ใช้ชุมชนเป็นฐานในการบำบัด (CBTx) สร้างเครือข่ายเฝ้าระวัง จัดสภาพแวดล้อมในชุมชนให้เหมาะสม และส่งเสริมอาชีพหลังบำบัด
      • กลุ่มสีเหลือง (ผู้เสพ) ช่วยประสานงานให้ผู้ป่วยได้รับการบำบัด รักษา ฟื้นฟู ร่วมสร้างแรงจูงใจผู้ป่วยและครอบครัว และส่งต่อให้เจ้าหน้าที่สาธารณสุข
      • กลุ่มสีแดง (ผู้ติด) สร้างความเข้าใจกับครอบครัว ประสานเจ้าหน้าที่สาธารณสุขเพื่อให้รับเข้าบำบัดและรักษาโรคทางจิตเวชร่วมด้วยในรายที่มีปัญหา
   3. รับส่งต่อผู้ป่วยยาเสพติด แนะนำให้เข้ารับการบำบัด ช่วยเหลือแนะนำผู้ป่วยและครอบครัวให้ได้รับการช่วยเหลือที่เหมาะสม
   4. ติดตามการดูแลผู้ป่วยยาเสพติดอย่างต่อเนื่อง เป็นการให้การช่วยเหลือระยะยาว โดยประคับประคองให้คำแนะนำเสริมสร้างกำลังใจ ทั้งผู้ใช้ยา ครอบครัว และชุมชน โดยใช้ อสม.บัดดี้
   5. ส่งเสริมให้ภาคีเครือข่ายทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วมและสนับสนุนการดำเนินงาน และงบประมาณ ได้แก่ ผู้นำชุมชน กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน อปท. รพ.สต. องค์กรเอกชน และประชาชน

โดยหลักการดำเนินงาน ดังนี้

ห = หัวใจ 3 ดวง ได้แก่ ผู้เสพต้องมีความยินยอม สมัครใจเข้ารับการบำบัด ครอบครัว ให้ความร่วมมือ ชุมชนเข้าใจ ยอมรับ และให้โอกาสผู้เสพ

น = ผู้นำชุมชนเข้มแข็ง เป็นแกนนำในการระดมความร่วมมือของคนในชุมชน และไม่เลือกปฏิบัติ

อ = ทุกองค์กรร่วมกันดำเนินการ (ชุมชน รพสต. อปท. รร.) ร่วมวิเคราะห์ วางแผนและร่วมเป็นเจ้าของปัญหา

ง = เงินทุน/งบประมาณ สนับสนุนการดำเนินงานป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติดในชุมชน

กระ = กระบวนการดำเนินงาน เข้มแข็ง มีความต่อเนื่อง มีเป้าหมายต้องการให้คนในชุมชนห่างไกลยาเสพติด ไม่ใช่แค่ดำเนินงานตามนโยบายหรือข้อสั่งการจากรัฐ

เจ็ด = เจ็ดข้อสังเกต ผู้ติดยาและสารเสพติดในชุมชน ได้แก่

• ด้านร่างกาย ผอมลง น้ำหนักลด อ่อนเพลีย ไม่มีแรง ไม่สนใจความสะอาดร่างกาย มีรอยกรีดที่แขน
• ด้านจิตใจ อารมณ์และนิสัยเปลี่ยนไป ก้าวร้าว หงุดหงิด โมโหง่าย ทำลายข้าวของ ทำร้ายคนในครอบครัว บางรายมีอาการทางจิตเวช หูแว่ว หวาดระแวง พูดคนเดียว
• ด้านการนอน นอนดึก ตื่นสาย กลางคืนไม่นอน ชอบหลับตอนกลางวัน
• ด้านการเรียน/การทำงาน ผลการเรียนตกต่ำ ไม่มีสมาธิ ขาดเรียนบ่อย ทำงานผิดพลาด
• ด้านการคบเพื่อน มีเพื่อนที่ใช้ยาด้วยกัน ไม่สนใจเรียน ชวนกันเที่ยวกลางคืน
• ด้านพฤติกรรม พฤติกรรมเปลี่ยนไป โกหก ลักขโมย ใช้เงินเปลือง เกียจคร้าน เก็บตัวคนเดียว ไม่กล้าสบตา
• ด้านอุปกรณ์การเสพ พบกระดาษฟรอยด์ หลอดดูด เข็มฉีดยา ซึ่งอาจพบในห้องน้ำหรือในกระเป๋า

• ผลการดำเนินงาน/ประโยชน์ที่ได้รับ

• ผู้ป่วยกลุ่มสีเขียว (ผู้ใช้) ทั้ง 3 ราย ใช้ชุมชนเป็นฐานในการบำบัด ได้รับการส่งเสริมอาชีพในชุมชน สามารถใช้ชีวิตได้ตามปกติ ไม่กลับไปเสพซ้ำผู้ผ่านการบำบัดของศูนย์บำบัดฟื้นฟูสภาพทางสังคม 5 รายได้รับการติดตามอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่มีอาการทางจิตเวชร่วม และยังไม่พบการกลับไปใช้สารเสพติดซ้ำผู้ป่วยทางจิตเวชจากการใช้สารเสพติดทั้ง 5 ราย ได้รับการรักษาโดยแพทย์ โดยมีเจ้าหน้าที่สาธารณสุขและ อสม.ติดตามอย่างต่อเนื่อง อาการของโรคอยู่ในภาวะสงบสามารถใช้ชีวิตในสังคมได้อย่างปกติกลุ่มเสี่ยงทั้ง 52 รายได้รับการเฝ้าระวัง ไม่พบผู้เสพรายใหม่ มีกิจกรรมสร้างอาชีพเพื่อเสริมรายได้แก่กลุ่มเสี่ยงชุมชน และประชาชนมีความรู้ ความเข้าใจ และมีทัศนคติที่ดีต่อผู้เคยใช้สารเสพติด สังคมให้การยอมรับและสามารถคืนคนดีสู่สังคม

ปัจจัยความสำเร็จหน่วยงานและภาคีเครือข่าย มีการประสานเพื่อบูรณาการการดำเนินงานร่วมกันผู้นำชุมชนมีความเข้มแข็ง ประชาชนในชุมชนให้ความร่วมมือเป็นอย่างดีเปิดโอกาสให้ประชาชนและภาคีเครือข่ายสุขภาพมีส่วนร่วมในทุกกระบวนงานของการดำเนินการเจ้าหน้าที่ รพสต.ให้การสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง สม่ำเสมออสม.หนองกระเจ็ดร่วมกันทำงานอย่างมุ่งมั่นตั้งใจเพื่อประชาชนในพื้นที่ที่รับผิดชอบ

โอกาสพัฒนา

นำนวัตกรรม “หนองกระเจ็ด Model” ไปเป็นแนวทางในการป้องกันแก้ไขปัญหายาเสพติด ให้ครบทุกพื้นที่ในตำบลหนองกระเจ็ดเพื่อให้เป็นชุมชนห่างไกลจากยาเสพติดภาคผนวกถ่ายทอดความรู้นวัตกรรมหนองกระเจ็ดโมเดลให้ เพื่อน อสม.เฝ้าระวัง สอดส่องพฤติกรรมประชาชนในพื้นที่ร่วมกับเจ้าหน้าที่ประชุมทำประชาคมหมู่บ้านการดำเนินงานป้องกันยาเสพติดในโรงเรียนผ่านกิจกรรม TO BE NUMBER ONEกิจกรรมกีฬาต้านยาเสพติด