| ชื่อเจ้าของผลงาน : นางสาวสิริมา วุ่นซิ้ว |
| ประเภทนวัตกรรม : นวัตกรรมกระบวนการ (Process innovation) |
| สาขาที่ประกวด : การจัดการสุขภาพชุมชน และอนามัยสิ่งแวดล้อม |
| จังหวัด : สงขลา |
| อสม.ดีเด่นระดับ ชาติ |
ที่มาและความสำคัญของการสร้างนวัตกรรม
ชุมชนบ้านสวนมะพร้าว (บ้านโนราห์เหมีย) มีชื่อเสียงด้านศิลปวัฒนธรรมการแสดงมโนราห์ เป็นชุมชนที่ตั้งอยู่บริเวณสองฝั่งถนนกาญจนวนิช มีพื้นที่ที่มีสวนมะพร้าวจำนวนมาก และอยู่ในเขตอุตสาหกรรม โดยมีโรงงานขนาดใหญ่ 3 โรงงาน ตั้งอยู่ในพื้นที่ อันได้แก่ บริษัทพาเนลพลัส จำกัด บริษัทสยามไฟไฟเบอร์บอร์ด จำกัด บริษัทไอกะ หาดใหญ่ จำกัด
และบริษัทขนาดเล็กซึ่งเป็นบริษัทลูกในเครือบริษัทพาเนล พลัส อีก 1 บริษัท คือ บริษัทพาเนลพลัส ไบโอพาวเวอร์ จำกัด ถึงแม้ชุมชนบ้านสวนมะพร้าว จะตั้งอยู่ในเขตอุตสาหกรรม มีความเจริญทางเศรษฐกิจ แต่ผู้คนส่วนใหญ่ในชุมชนยังใช้ชีวิตแบบดั้งเดิม มีวิถีชีวิตผูกพันกับการเกษตรกรรม และขนบประเพณีพื้นบ้าน
จากการทำประชาคมของชุมชนสวนมะพร้าว พบ 4 ด้าน ดังนี้
1. ด้านสุขภาพ ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง และกลุ่มเปราะบาง
2. ด้านสังคม ปัญหายาเสพติด
3. ด้านเศรษฐกิจ รายรับไม่เพียงพอต่อรายจ่าย
4. ด้านสิ่งแวดล้อม ขยะมูลฝอย กล่องโฟม ฝุ่นและน้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม
เมื่อทราบปัญหาในแต่ละด้านแล้ว จึงนำมาวางแผนแก้ไขปัญหา ดังนี้
๑. ด้านสุขภาพ
กลุ่มผู้ป่วยเรื้อรัง(โรคเบาหวานและความดันโลหิตสูง) ชุมชนสวนมะพร้าวมีการป่วยเป็นโรคเรื้อรัง เบาหวาน จำนวน 31 คน ป่วยความดันโลหิตสูง จำนวน ๓๖ คน ซึ่งการป่วยด้วยโรคดังกล่าวถึงไม่มีความรุนแรงมาก หากไม่ควบคุมอาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ในชุมชนสวนมะพร้าวมีผู้ป่วยเบาหวานที่ควบคุมระดับน้ำตาลได้ไม่ดี เมื่อเกิดบาดแผลลุกลามจนต้องตัดขาจำนวน 1 ราย เพื่อเป็นการจัดการสุขภาพ อสม.สิริมาและเพื่อน อสม.จึง ต้องมีการติดตามเรื่องการรับประทานยา การไปพบแพทย์ต่อเนื่อง ส่วนในกลุ่มปกติก็มีการส่งเสริมให้ได้รับการคัด กรองความดันเบาหวาน ต่อเนื่อง เพื่อไม่ให้เกิดโรคเรื้อรังดังกล่าว กลุ่มเสี่ยงมีการติดตาม ทุก 1 เดือน 3 เดือน และ 6 เดือน เพื่อดูว่าสามารถปรับเปลี่ยนไปยังกลุ่มปกติได้ไหม ติดตามสุขภาพควบคู่ไปด้วย ส่วนในกลุ่มนอกจากนี้ อสม. เป็นแหล่งกระจายข่าวในเรื่องการประชาสัมพันธ์ เรื่องการคัดกรองมะเร็งปากมดลูก มะเร็งลำไส้ มะเร็งเต้านม ให้กับประชาชนรับทราบ รวมถึงเป็นแหล่งรับข้อมูลในการแจ้งชื่อผู้ป่วยมะเร็งในกับเจ้าหน้าที่ทราบ เพื่อให้ลงเยี่ยมและติดตามอาการต่อเนื่อง ในกลุ่มมีความเปราะบางด้านจิตใจ กลุ่มนี้ต้องได้รับการคัดกรอง สุขภาพจิต และติดตามอาการอย่างต่อเนื่อง
ผู้สูงอายุติดบ้าน ติดเตียง กลุ่มเปราะบางมีการติดตามเยี่ยมบ้านโดย อสม.ประจำบ้าน และมีการรายงานไปยัง
นักสุขภาพครอบครัว (นสค.) เพื่อลงพื้นที่ร่วมกัน เช่น การคัดกรอง ADL หรือกิจวัตรประจำวันเพื่อช่วยเหลือ กลุ่มนี้ในเรื่องการเบิกงบประมาณจาก กองทุน LTC อาทิ เช่น การเบิกแพมเพิร์ด แผ่นรอง นม เป็นต้น นอกจากนี้ กลุ่มเหล่านี้ อสม.
ยังช่วยในเรื่องการติดตาม ผู้ที่ไม่สามารถช่วยเหลือตนเองได้หรือผู้พิการให้ได้รับการขึ้นทะเบียนได้ โดยการประสานงานกับเจ้าหน้าที่สาธารณสุขในการลงประเมิน ADL ประสานกองสวัสดิการในเรื่องการยื่นเอกสารรับเบี้ยยังชีพผู้พิการ และผู้สูงอายุที่ป่วยติดเตียง และมีค่า ADL น้อยกว่า 4 สามารถขึ้นทะเบียนเป็นผู้พิการทางการเคลื่อนไหวได้ โดยผู้ป่วยจะได้รับเบี้ยยังชีพ เดือนละ 800 บาท ด้วย
๒. ด้านสังคม ยาเสพติด ในชุมชนสวนมะพร้าวมีผู้ป่วยจิตเวชจากยาเสพติดจำนวน 2 ราย ซึ่งในช่วงที่มีอาการจะใช้มีดจี้คอพ่อแม่ เพื่อไม่ให้เกิดปัญหาดังกล่าวซ้ำรอยจึงมีการจัดตั้งศูนย์บำบัดยาเสพติดในสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯ
ต.พะตง ต่อมาพัฒนาเป็นการบำบัดผู้ใช้ยาเสพติดโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน CBTx โดยมีการบูรณาการงานใช้ บัดดี้ 4 สหาย
ในการขับเคลื่อนบัดดี้ 4 สหาย ประกอบด้วย อสม.นักวิทย์ นักสุขภาพครอบครัว (นสค.) สหวิชาชีพ หมอ และผู้นำชุมชน
อสม.สิริมา มีการลงเยี่ยมบ้านและติดตามร่วมกัน รวมถึงหากมีผู้ป่วยจิตเวชคุ้มคลั่งจากยาเสพติดมีการประสานงานระหว่างภาคีเครือข่าย โรงพยาบาลหาดใหญ่ มูลนิธิพะตงเทิดธรรม และผู้นำชุมชนในการส่งต่อแบบไร้รอยต่อ อสม.ใช้ทักษะ
การติดตามต่อเนื่องเพื่อให้ทราบเรื่องการใช้ยาเสพติด การรับประทานยา และการไปตามของผู้ป่วย รวมถึงการใช้สารเสพติด การตรวจยาเสพติดร่วมกับเจ้าหน้าที่ เมื่อตรวจยาเสพติดบ่อยๆทำให้ ผู้ป่วยปรับเปลี่ยนพฤติกรรม ในกลุ่มใช้ยาเสพติด มีการติดตามต่อเนื่องทั้งในรายที่เลิกได้และไม่ได้ นอกจากนี้ อสม. สิริมา ก็ให้ความสำคัญกับการสร้างแกนนำเด็กรุ่นใหม่ ไม่ให้เด็กรุ่นใหม่ยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด จึงได้จัดทำโครงการ สร้างแกนนำเด็กยุคใหม่ห่างไกลยาเสพติด ตำบลพะตง ซึ่งของบประมาณจาก องค์การบริการส่วนจังหวัดสงขลา ให้เด็กรุ่นใหม่มีทักษะการตัดสินใจ ทักษะการปฏิเสธที่เหมาะสม
๓. ด้านเศรษฐกิจ
รายรับไม่เพียงพอต่อรายจ่าย จากปัญหาดังกล่าว อสม.สิริมา เล็งเห็นช่องทางในการสร้างรายได้ให้คน
ในชุมชนโดยบริหารจัดการจากทรัพยากรที่มีอยู่ในพื้นที่ ในพื้นที่มีกลุ่มอาชีพที่ให้ประชาชนสามารถนำมา
ต่อยอดเป็นอาชีพเพื่อหารายได้ให้เพียงพอต่อค่าใช้จ่าย เช่น การศึกษาเรียนรู้ในกลุ่มวิสาหกิจชุมชน
เช่น กลุ่มจักรสาน กลุ่มบ้านเห็ด กลุ่มเกษตรพอเพียง ส่งเสริมอาชีพผลักดันให้เกิดตลาดอนามัย ขายพืชผัก สินค้าของตำบล การแนะนำให้ปลูกผักด้วยต้นเอง การปลูกผักไว้ขายผักสามารถนำมาขายที่เต้นแอโรบิค
๔. ด้านสิ่งแวดล้อม
ปัญหาการจัดการขยะ กากเดิมที่ประชาชนไม่คัดแยกขยะก่อนทิ้งและไม่จัดการขยะตั้งแต่ต้นทางเทศบาล ต้องจัดการขยะวันละ ๑๒.๒ ตัน/วัน ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการจัดการขยะวันละ 4,026 บาท คิดเป็นเงิน 1,469,490 บาท/ปี
ทำให้เทศบาลตำบลพะตงต้องแบกรับค่าใช้จ่ายที่สูง จำเป็นต้องสอนให้ประชนชนรู้จักการคัดแยะขยะ และนำขยะนั้นไปใช้ประโยชน์ เช่น การนำขยะอินทรีย์มาทำน้ำหมักเพื่อใช้ในห้องน้ำ เพื่อลดกลิ่น ลดค่าใช้จ่ายในการซื้อน้ำยาล้างห้องน้ำ
การนำขยะรีไซเคิลและขยะอันตราย มาแลกไข่ต้องขอสนับสนุนไข่จากโรงงานอุตสาหกรรม กิจกรรมนี้มีอย่างต่อเนื่องเพื่อให้ประชาชนตระหนักในการคัดแยก และจัดกิจกรรมกองทุน ขยะบุญสร้างสุข และขยะเพื่อน้อง ประชาชนได้เห็นประโยชน์
จากการจัดกิจกรรมเกิดงบประมาณต่อยอดช่วยเหลือ กลุ่มเปราะบาง เช่น ได้แพมเพิร์ดไปช่วยผู้ป่วยติดเตียง ได้หมวกกันน็อคให้นักเรียนสวมใส่ไปโรงเรียนเพื่อการ เดินทางที่ปลอดภัย
ปัญหาเรื่องฝุ่น/น้ำเสียจากโรงงานอุตสาหกรรม จากเดิมมีปัญหาเรื่องน้ำเสียในบ่อบำบัดน้ำเสียจากโรงงาน เอ่อล้นลงสู่คลองอู่ตะเภา ทำให้ปลาตายจำนวนมาก และปัญหาฝุ่นจากโรงงาน ซึ่งปัญหาดังกล่าวพบว่า จากใน โรงงานปล่อยค่าฝุ่นมาไม่เกินค่ามาตรฐาน แต่ด้วยชุมชนสวนมะพร้าวมีโรงงานหลายโรง และเป็นโรงงานผลิตไม้ปาติเกิลบอร์ด ซึ่งเกิดฝุ่นขณะปฏิบัติงานได้ ถึงแม้ไม่เกินค่ามาตรฐานแต่ก่อความรำคาญให้ประชาชนได้ จึงจัดทำธรรมาภิบาลโรงงานขึ้น เพื่อเป็นเวทีในการสร้างความเข้าใจ การคืนข้อมูลให้กับประชาชนและโรงงาน ให้โรงงาน และชุมชนอยู่รวมกันได้ ดังคำที่ว่า “โรงงานอยู่ได้ ชุมชนอยู่ดี”
จากการศึกษาปัญหาของชุมชนทั้ง 4 ด้านและการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน ภาครัฐ ท้องถิ่น/ท้องที่
และเครือข่ายภาคเอกชน จึงมีการขับเคลื่อนการดำเนินงานเกิดเป็นนวัตกรรม “พะตงโมเดล” ขึ้น
วัตถุประสงค์
เพื่อการจัดการสุขภาพชุมชน และอนามัยสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสมกับพื้นที่ และเป็นรูปแบบที่ สามารถนำไปใช้ได้จริง
ขั้นตอนการดำเนินงาน
การจัดการสุขภาพในชุมชน เน้นการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่ายในชุมชนจากทุกภาคส่วน เมื่อรู้จุดแข็งนำมากำจัดจุดอ่อน และสร้างกลยุทธิ์ที่เข้มแข็งให้กับชุมชน ผลักดันให้เกิด “พะตงโมเดล” ในกระบวนทำงาน ขับเคลื่อนด้วย 3 ส่วนคือ
คน ทุนและความรอบรู้ นำมาทำประชาคม พบปัญหามี 4 ด้าน คือด้านสุขภาพ ด้านสังคม ด้านเศรษฐกิจ
และด้านสิ่งแวดล้อม นำมาจัดความสำคัญของปัญหา วิเคราะห์หาสาเหตุของปัญหาได้ว่าการกิน การอยู่และความรอบรู้ นำมาวางแผนแก้ไขปัญหา โดยจัดกิจกรรม อสม.ชวนเต้น/ อสม.ชวนวิ่ง การติดตามกลุ่มใช้ยาเสพติดอย่างต่อเนื่อง
การสร้างแกนนำเด็กยุคใหม่ที่ไม่ยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด การส่งเสริมอาชีพ เน้นหลักพอประมาณ นอกจากนี้ สอนให้ประชาชนในพื้นที่คัดแยกขยะในครัวเรือน ลดขยะต้นทาง จัดกิจกรรมธรรมาภิบาลและการเฝ้าระวังค่าฝุ่น ค่า PM ในพื้นที่
กระบวนการจัดการชุมชน
อสม.สำรวจข้อมูลในพื้นที่ นำข้อมูลมาวิเคราะห์พื้นที่ และจัดทำโครงการเพื่อแก้ไขปัญหาต่างๆ มีการดำเนินงาน
ธรรมาภิบาลโรงงาน ส่งเสริมให้ประชาชนมีการจัดการขยะในครัวเรือน ลดขยะต้นทาง มีการส่งเสริมอาชีพ และป้องกันการเกิดโรคเรื้อรัง มีการติดตามประเมินผลการดำเนินงานและนำจุดอ่อนไปปรับแก้ มีการคืน ข้อมูลในเวทีประชุมต่างๆ
มีเวทีการสื่อสารที่หลากหลาย มีกลุ่มไลน์ในการสื่อสาร เพื่อให้สามารถเข้าถึงแหล่งข้อมูลได้เหมือนกัน
การวางแผนแก้ไขปัญหา
อสม.และภาคีเครือข่ายนำมาวางแผนแก้ไขปัญหาร่วมกัน อาทิ เช่น
ปัญหาด้านสุขภาพ ประกอบด้วย โรคเรื้อรัง กลุ่มเปราะบาง ติดบ้าน ติดเตียง มีปัญหาผลิตภัณฑ์สุขภาพ
ที่ไม่ปลอดภัย วิธีการแก้ไขปัญหาคือ เฝ้าระวังเรื่องไข้เลือดออกและโรคอื่นๆ การเฝ้าระวังเรื่องการใช้ผลิตภัณฑ์สุขภาพ
ในชุมชน รวมถึงประสานหาทางช่วยเหลือผู้ป่วยที่ต้องการได้รับการช่วยเหลือ เช่น กลุ่มผู้พิการ ติดบ้าน ติดเตียง นำเข้า LTC เพื่อได้รับสนับสนุนน แพมเพิร์ส แผ่นรอง และนม หรือการช่วยเหลืออื่นเช่น หากมีบ้านที่ใกล้ผุ พัง สามารถให้กองสวัสดิการช่วยในเรื่องการประสานความช่วยเหลือจาก พม.เพื่อสร้างบ้านให้มั่นคงขึ้น
ปัญหาด้านสังคม ประกอบด้วย ปัญหายาเสพติด วิธีการแก้ไขปัญหาคือ จัดตั้งศูนย์บำบัดยาเสพติดในพื้นที่
และบำบัดฟื้นฟูผู้ใช้ยาเสพติดโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน ให้ อสม. เจ้าหน้าที่ และผู้นำชุมชนเป็นทีม บัดดี้ 4 สหาย เพื่อติดตามการเลิกใช้ยาเสพติด สร้างกิจกรรมในชุมชน เช่น อสม.ชวนเต้น อสม.ชวนวิ่ง เพื่อให้ประชาชนหันมาทำ กิจกรรมร่วมกันห่างไกลยาเสพติด รวมถึงก่อตั้งวิสาหกิจชุมชนเพื่อให้ประชาชนในพื้นที่ เน้นความพอเพียง และมีอาชีพเลี้ยงครอบครัว
ปัญหาด้านเศรษฐกิจ ประกอบด้วย รายรับไม่พอกับรายจ่าย วิธีการแก้ไขปัญหาคือ ก่อตั้งวิสาหกิจชุมชน
เพื่อให้ประชาชนในพื้นที่ เน้นความพอเพียงและมีอาชีพเลี้ยงครอบครัว เมื่อประชาชนมีรายได้เพิ่มขึ้น มีเงิน สามารถนำมาออมได้สร้างกลุ่มรักการออม
ปัญหาด้วยสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วย ปัญหาขยะมูลฝอย กล่องโฟม ฝุ่นและน้ำเสียจากโรงงาน อุตสาหกรรม การแก้ไขปัญหา คือ ให้ความรู้กับประชาชน เรื่องการจัดการขยะ และขยะ 3 Rs ให้ประชาชน
คัดแยกขยะในครัวเรือน เน้นให้ปลูกผักปลอดสารพิษปลูกผักกินเองตามครัวเรือน และอสม.และประชาชนทั่วไปเฝ้าระวังมลพิษจากโรงงานโดยการติดตามค่าฝุ่น PM 2.5 และ PM 10 โดยใช้แอปพลิเคชั่น
แหล่งงบประมาณในการจัดการ มี 3 ภาคส่วนด้วยกัน คือ จากกองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น หน่วยงานภายนอก และโรงงานอุตสาหกรรม
งบประมาณจากกองทุนหลักประกันสุขภาพท้องถิ่น อาทิเช่น โครงการร้านอาหารแผงลอย ใส่ใจผู้บริโภค สู่ตำบลปลอดโฟม และร้านชำปลอดยาอันตราย, โครงการมหัศจรรย์ 1,000 วันแรกของชีวิตสู่ 2,500 วัน
สถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติฯตำบลพะตง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ปีงบประมาณ 2566,
โครงการกิจกรรมทางกาย สบายชีวี เพื่อสุขภาพดี ด้วยแอโรบิค (อสม.ชวนเต้น) ปี 2565 และโครงการพระราชดำริ ด้านสาธารณสุข ประจำปีงบประมาณ 2567 การพัฒนาระบบสุขาภิบาลในชุมชน
งบประมาณจากหน่วยงานภายนอก อาทิเช่น เวทีนำเสนอร่างยุทธศาสตร์เพื่อการรับมือการเปลี่ยนแปลง สภาพภูมิอากาศเมืองพะตงให้กับภาคีเครือข่ายทั้งท้องถิ่น สถานประกอบการ สถานศึกษา ช่วยเหลือกลุ่ม เปราะบาง, พัฒนาสังคมหมู่บ้าน(อาชีพ) และโครงการสร้างแกนนำเด็กยุคใหม่ห่างไกลยาเสพติดตำบลพะตง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา งบประมาณจากโรงงานอุตสาหกรรม อาทิเช่น สนับสนุนนม ไข่
เพื่อมอบให้หญิงตั้งครรภ์ และทารก มอบหนังสือนิทาน, สร้างอาชีพให้คนในชุมชน, สนับสนุนการตรวจสุขภาพให้ประชาชนในพื้นที่โรงงาน อุตสาหกรรม และสนับสนุนงบประมาณ และอุปกรณ์สำหรับสร้างบ้านให้กลุ่มเปราะบาง
ผลการดำเนินงาน/ประโยชน์ที่ได้รับ
พะตงโมเดล ชุมชนสร้างสุขพะตงบ้านฉัน เพื่อให้ประชาชนสุขภาพดี สังคมดี เศรษฐกิจดี และสิ่งแวดล้อมดี
สุขภาพดี เกิดกิจกรรม อสม.ชวนเต้น/ อสม.ชวนวิ่ง เกิดกิจกรรมเลิกบุหรี่ ลดเหล้า และมีการลดความอ้วนในประชาชนที่มี BMI เกิน
สังคมดี เฝ้าระวังและลดปัญหายาเสพติดโดยชุมชนเป็นฐาน และใช้บัดดี้ 4 สหายเป็นทีมเฝ้าระวัง รวมถึงโรงงานอุตสาหกรรมเข้ามาส่งเสริมการสร้างอาชีพ และส่งเสริมการทำงานในโรงงานอุตสาหกรรม สร้างแกนนำเด็ก ยุคใหม่ห่างไกลยาเสพติด
เศรษฐกิจดี เกิดวิสาหกิจในชุมชน เช่น กลุ่มบ้านเห็ด NPชุมชนสวนมะพร้าว กลุ่มเกษตรอินทรีย์พอเพียง บ้านหลบมุม กลุ่มวิสาหกิจจักสาน เป็นต้น สร้างอาชีพ สร้างรายได้ เหลือเงินออม
สิ่งแวดล้อมดี ชุมชนสวนมะพร้าวเป็นชุมชนปลอดโฟม และให้โรงงานอุตสาหกรรมและประชาชนเป็นเจ้าของสิ่งแวดล้อมร่วมกัน เกิดธรรมาภิบาลโรงงาน ชุมชนและโรงงานอุตสาหกรรมเป็นส่วนหนึ่ง
ของกันและกัน ดังคำกล่าวที่ว่า โรงงานอยู่ได้ ชุมชนต้องอยู่ดี
ปัจจัยความสำเร็จ
1. ตลาดยังคงอยู่และยังมีการจำหน่ายสินค้าอย่างต่อเนื่อง ประชาชนเลือกซื้อผัก ผลไม้ตามฤดูกาล เป็นหลัก
๒. ประชาชนปลูกผักปลอดสารพิษที่บ้าน สามารถนำมาจัดบ้านให้สวยได้ตามโครงการหน้าบ้าน น่ามอง
๓. มีผู้สามารถเลิกยาเสพติดได้ 1 คน ใช้ยาเสพติดน้อยลง ๒ คนประกอบอาชีพได้ ๑ คน
๔. ผลจากการเฝ้าระวังค่าฝุ่นตั้งแต่ ปี๒๕๖๖-๒๕๖๗ ผ่านแอปพลิเคชั่น POMs/ ระบบ CEMs ในโรงงานอุตสาหกรรมไม่พบค่าฝุ่นเกินค่า 150 mg/mm ตามที่ตกลงกันไว้
๕. มีแหล่งงบประมาณต่อเนื่อง ประชาชน หน่วยงานโรงงานอุตสาหกรรม มีโมเดลในการจัดการสุขภาพ ชุมชน และอนามัยสิ่งแวดล้อม โดยร่วมกันขับเคลื่อนและยั่งยืน
โอกาสในการพัฒนา
- พัฒนาโครงการการคัดแยกขยะ เพื่อสื่อสารประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนเกิดความตระหนักในการจัดการขยะ ตลอดจนส่งเสริมการให้ความรู้เรื่องการคัดแยกขยะและมีส่วนร่วมเพิ่มมากขึ้น
- พัฒนา อาสาสมัครต่างด้าว (อสต.) ที่เป็นแรงงานในโรงงานอุตสาหกรรมช่วยในการสื่อสารและประชาสัมพันธ์กิจกรรมต่างๆของ อสม.ให้กับเครือข่ายแรงงานชาวพม่าในพื้นที่
- ขยายผลการดำเนินงานด้วยพะตงโมเดลให้เป็นพื้นที่ศึกษาดูงานจากหน่วยงานต่างๆ
ภาคผนวก
