ศูนย์การเรียนรู้สุขภาพภาคประชาชน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ นำเสนอผลงานนวัตกรรม ระหว่างวันที่ 1-2 กรกฎาคม 2567 ณ โรงแรมโฆษะ จังหวัดขอนแก่น

น้ำสมุนไพร ออเจ้า
นวัตกรรมผลิตภัณฑ์ (Product innovation)

อภิศักดิ์ ขาสงวน* , กิ่งกาญจน์ สิงทองชัย**, ทัศนีย์ จันทะราช**

• อสม.ดีเด่น ระดับภาคตะวันออกเฉียงเหนือ สาขาภูมิปัญญาท้องถิ่นด้านสุขภาพ ** โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลท่าเรือ

ความเป็นมาและความสำคัญของปัญหา

จากผลการประเมินตรวจคัดกรองความเสี่ยงจากการสัมผัสสารเคมีกำจัดศัตรูพืช โดยใช้กระดาษทดสอบโดลินเลเตเตอเรส จํานวน 21,401 คน พบว่า ระดับความปลอดภัย ปกติ 7 คน คิดเป็นร้อยละ 1.74 ปลอดภัย 59 คน คิดเป็นร้อยละ 14.71 มีความเสี่ยง 189 คน คิดเป็นร้อยละ 47.13 และไม่ปลอดภัย คิดเป็นร้อยละ 36.40 แสดงให้เห็นว่าประชาชนตำบลท่าเรือ ยังไม่มีการป้องกันตนเองจากการใช้สารเคมี และยังไม่เห็นคุณค่าและความสำคัญที่จะมารักษาตนเองด้านสุขภาพ ในฐานะที่ได้เป็นอาสาสมัครสาธารณสุข และมีความรู้ด้านสมุนไพรบ้าง อสม.อภิศักดิ์ ขาสงวน จึงนำความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรในท้องถิ่นมานำเสนอแก่พี่น้อง อสม. และประชาชน บ้านท่าเรือ หมู่ที่ 8 โดยมีการให้ความรู้ พร้อมทั้งอธิบายสรรพคุณของสมุนไพรในงานต่างๆ ที่ตนได้เข้าร่วม เช่น งานประชุม อสม.ประจำเดือนทุกวันที่ 20 ของเดือน งานบวช งานแต่งงาน และงานศพ อีกทั้งยังมีการทำโครงการพร้อมทั้งสอนวิธีการทำน้ำสมุนไพรขับสารพิษอีกด้วย โดยผลงานเด่นของนี้ชื่อว่า “น้ำสมุนไพร ออเจ้า”

วิธีดำเนินงานและวัตถุประสงค์

เพื่อขับสารพิษและสารเคมีออกจากร่างกาย

1. เตรียมวัตถุดิบ: โดยสัดส่วนในการต้ม คือ ตะโกนา 1 กำมือ ใบเตย 1 กำมือ รางจืด 15-20 ใบ อัญชัน 5-6 ดอก ต่อ น้ำเปล่า 1.5 ลิตร
2. ต้ม: นำรางจืด ดอกอัญชัน ใบเตย และตะโกนา ไปต้ม ประมาณ 15-20 นาที
3. ปรุงรส: แต่งกลิ่นด้วยใบเตยหอมและตะโกนา เพิ่มความเย็นสดชื่น ปรุงรสเพิ่มความหวานด้วยน้ำผึ้ง สัดส่วน 1.5 ลิตร ต่อ น้ำผึ้ง 2 ช้อนโต๊ะ
4. ดื่ม: ดื่มเช้า-เย็น ติดต่อกัน 5 วัน แต่ไม่ควรเกิน 14 วัน

กลุ่มเป้าหมาย: ประชาชนบ้านท่าเรือ หมู่ที่ 8 จำนวน 401 หลังคาเรือน

ระยะเวลาดำเนินงาน: มกราคม 2566 – ปัจจุบัน

ผลลัพธ์

• การเปรียบเทียบการดื่มน้ำสมุนไพรออเจ้า: พบว่าระดับความปลอดภัยปกติเพิ่มขึ้นร้อยละ 87.30
• ผลการตรวจคัดกรองความเสี่ยง: ระดับความปลอดภัยปกติ เพิ่มขึ้น จำนวน 289 คน คิดเป็นร้อยละ 72.06
• ผลการทำแบบทดสอบ: หลังทำแบบทดสอบ ผ่านจำนวน 256 คน คิดเป็นร้อยละ 63.84

ข้อเสนอแนะ: ขยายผลการดำเนินงานสู่ชุมชนตำบลท่าเรือ และหมู่บ้านข้างเคียงเพื่อพัฒนาองค์ความรู้ตนเองในงานภูมิปัญญาท้องถิ่นอย่างต่อเนื่อง

ข้อควรระวัง

1. ผู้ป่วยเบาหวาน: อาจเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ
2. ผู้ป่วยที่ใช้ยาอื่น: รางจืดอาจเร่งการขับยาเหล่านั้นออกจากร่างกาย

ศูนย์พัฒนาการสาธารณสุขมูลฐานภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จังหวัดขอนแก่น Northeastern Region Center for Public Health Care Development Khon Kaen 89 ถนนอนามัย ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น 40000 โทร 043224605